Hãy hiểu rõ về nấm độc: 13 loại cực kỳ nguy hiểm đáng để xa lánh

Việc nắm bắt kiến thức về nấm độc là điều không thể thiếu khi bạn quan tâm đến việc thu thập các loại nấm tự nhiên an toàn. Những hậu quả do ăn phải nấm độc gồm các triệu chứng như: cảm giác chóng mặt, tiêu chảy cấp tính và thậm chí là tử vong. Phải chăng đây là một sai lầm có thể khiến bạn mất mạng.

Hãy cùng khám phá 9 loại nấm đầy nguy hiểm và chết người nhất cũng như cách để phân biệt chúng với nấm an toàn qua bài viết này.

Nấm độc là gì?

Các chuyên gia đã mô tả nấm độc là loại nấm gây ngộ độc và ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng khi tiêu thụ.

Nằm trong số những loài động, thực vật có khả năng phòng vệ bằng chất độc, nấm độc sử dụng các chất này để bảo vệ bản thân từ đó duy trì sự sống và phát triển của chúng.

Dấu hiệu nhận biết nấm độc

Bí quyết để phân biệt nấm độc với nấm ăn được

• Đặc điểm thường thấy của nấm độc bao gồm: phiến nấm, mũ nấm, cuống nấm, vòng cuống và bao bì nấm.
• Thân nấm độc thường có màu hồng nhạt, mũ nấm có màu đỏ với những đốm trắng, và sợi nấm có khả năng phát quang trong đêm tối.
• Phần chứa độc tố nằm ở toàn bộ cơ quan sinh sản của nấm (bao gồm mũ, phiến, vòng, cuống, và bao bì), với độ độc có thể thay đổi do ảnh hưởng của mùa, giai đoạn phát triển, đất đai và khí hậu.

Phương pháp để nhanh chóng phân biệt nấm độc và nấm ăn được

Đầu tiên, tránh xa nấm nào có bất kỳ đốm đỏ nào trên mũ, thân hay các mang của nấm. 

Thứ hai, cắt thân nấm theo chiều dọc và quan sát, nếu thịt nấm nhanh chóng chuyển sang màu xanh thì rất có thể đó là nấm độc.

Cơ thể sẽ ra sao khi ăn phải nấm độc?

Các biểu hiện của nạn nhân sau khi ăn nấm độc có thể thay đổi tuỳ thuộc vào loại nấm và lượng nấm tiêu thụ. Một số biểu hiện có thể xảy ra ngay lập tức, trong khi khác có thể xuất hiện sau một hoặc hai ngày.

Mộ số dấu hiệu sau khi ăn nấm độc đáng chú ý bao gồm:

• Bị buồn nôn
• Nôn mửa
• Cảm thấy đau đầu
• Trạng thái mệt mỏi
• Ớn lạnh
• Trải nghiệm ảo giác
• Sự mất đi khả năng điều khiển vận động
• Suy giảm chức năng nội tạng

Liệt kê 9 loại nấm chết người độc mà bạn nên tránh

1. Nấm tử thần (Death cap) – Amanita phalloides

Nấm tử thần là cái tên gợi nhắc ta đến loại nấm cực kỳ nguy hiểm, chứa chất độc amatoxin, vốn không hề bị phá hủy dù qua chế biến nấu nướng. 

Sau 6 đến 12 giờ sau khi ăn nấm tử thần, những triệu chứng như đau bụng nghiêm trọng, nôn mửa và tiêu chảy có máu có thể xuất hiện và gây mất nước nghiêm trọng cho cơ thể,

Khi bị ngộ độc, nạn nhân sẽ cảm thấy kiệt sức, mất nước nhanh chóng và khao khát nước.

Sớm thấy rõ hậu quả trầm trọng trên gan, thận, và hệ thần kinh trung ương, bao gồm tiểu ít và lượng đường huyết giảm sút. Tình trạng này có thể đưa đến hôn mê, và tỷ lệ tử vong cao hơn nửa số trường hợp bị ngộ độc.

Đáng chú ý, cái chết của Giáo hoàng Clement VII vào năm 1534 và có khả năng là của Hoàng đế Claudius của La Mã vào năm 54 CN đều được liên kết với nấm tử thần.

Cách nhận biết:

Mũ nấm trải rộng như một chiếc nón to, có màu sắc chuyển từ nâu sậm sang vàng ở vành nấm, và cuống nấm to dần giống như củ tỏa ra từ gốc hình đài hoa.

2. Nấm độc tán trắng (Amanita verna)

Nấm Amanita verna hình nón trắng này có chứa độc tố vô cùng mạnh và tiềm ẩn nguy cơ tử vong cao. Độc tính không hề suy giảm dù có nấu sôi hay phơi khô.

Mùi vị của nó khá ngon, nhưng các chất độc hại vẫn không hề biến mất sau khi chế biến, gây nguy hiểm cho gan và thận, dẫn tới tử vong.

Dù mùi vị khá thú vị, nhưng chất độc trong nấm không biến mất khi nấu chín, có thể gây tổn thương gan, thận và cuối cùng là cái chết.

Cách nhận biết:

• Mũ nấm có màu trắng tinh, bóng mượt, đầu tròn như quả trứng khi mới mọc, và gắn liền với cuống. Cả nấm màu trắng, cuống to và mở rộng ở gốc như hình đài hoa.
• Thịt nấm: Màu trắng ở bên trong, có kết cấu mềm và hương thơm nhẹ.
• Độc tố: Chứa amanitin (amatoxin) với độc tính cao.

3. Nấm độc trắng hình nón  – Amanita virosa

Loài nấm Amanita virosa chứa đầy amatoxin, một chất độc có khả năng gây chết người.

Lưu thông qua máu, chất độc này hủy hoại quá trình chuyển hóa tế bào, đồng thời gây hại cho các cơ quan như tim và gan.

Do có hình dáng giống nhau, Nấm độc trắng hình nón thường bị nhầm với Nấm Mỡ. Các biểu hiện khi ăn nhầm nấm này bao gồm các triệu chứng như buồn nôn, lú lẫn, co cứng cơ, tiêu chảy cũng như suy thận và gan, thường cuối cùng dẫn đến cái chết.

Dấu hiệu để phân biệt:

• Dạng hình: Mũ giống nấm độc tán trắng, khi còn non mềm, có hình quả trứng với viền gấp nép. Màu toàn thân là màu trắng, mũ nấm có vành màng như túi, đính sát vào thân. Gần chân nấm thì giống như củ, được bọc dưới lớp vỏ hình hoa.
• Bản chất thịt nấm: Có màu trắng ở bên trong, cảm giác mềm khi chạm và mang mùi hương nhẹ nhàng.
• Các loại độc tố: Có chứa amanitin (amatoxin), loại độc tố vô cùng mạnh mẽ.

4. Nấm độc Webcaps

Loại nấm này giết chết người tiêu dùng nó một cách chầm chậm. Nấm độc Webcaps chứa mycotoxin Orellanine, độc hại cho thận. Tác động của chất độc kéo dài và âm ỉ, với triệu chứng không hiện ra cho đến sau hai tuần, khi đó thì việc can thiệp đã quá muộn và thận bị tổn thương nặng.

Ở thời điểm hiện tại, không tồn tại thuốc giải độc nào cho việc tiêu thụ nấm Webcaps, và cách điều trị chủ yếu là chạy thận nhân tạo. Nếu không được chữa trị, cái chết là không tránh khỏi.

Đặc điểm nhận dạng:

• Mũ nấm rộng từ 5-10cm, màu trắng thuần khiết, hình dạng có thể là như hạt trứng hoặc khiêm tốn và thường hơi cụm lại vào phía cuống.
• Phần cuống nấm mang màu trắng, cao 9-15cm, đường kính từ 0.6 đến 2cm và nhìn có vẻ uốn cong.

5. Nấm Cỏ – Conocybe filaris

Nấm Cỏ, còn có tên khoa học là Pholiotina rugosa, là loại nấm độc với dáng vẻ tưởng như vô hại. Nấm này thường gặp ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương. 

Sở dĩ loại nấm này độc hại bởi nó chứa mycotoxin giống như nấm có mũ tử thần, có khả năng dẫn đến tử vong khi ăn phải.

Ra mắt các triệu chứng đầu tiên trong khoảng 6 – 24 giờ sau khi ăn nấm, chủ yếu liên quan đến hệ tiêu hóa và thường bị nhầm lẫn với ngộ độc thực phẩm thông thường hoặc cúm bao tử. Dù có thể hồi phục sau cơn ngộ độc nấm, nhưng không loại trừ triệu chứng kéo dài suy giảm chức năng của gan, thận và tiêu hóa.

Biểu hiện để phân biệt:

• Đặc điểm của nấm cỏ là phần mũ dạng nón khi non và biến thành dạng đĩa khi già. Kích thước không quá 3 cm, mũ mượt màu nâu với vân viền đặc trưng. Mang màu nâu sét, kết dính và xếp sít nhau.
• Cuống nấm cỏ dài từ 1 đến 6 cm, đường kính khoảng 2mm, có bề mặt nhẵn và màu nâu

6. Nấm mùa thu Galerina marginata

Loài nấm mùa thu hay Autumn Skullcap chủ yếu xuất hiện tại Bắc bán cầu và một số khu vực ở Úc.

Amatoxin, chất độc chứa trong nấm có khả năng gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, giảm thân nhiệt, tổn thương gan và thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Dù có nét đặc trưng khác biệt so với nấm ăn được, nhưng đã có trường hợp nhầm lẫn và tử vong do tưởng nó giống nấm Psilocybe gây ảo giác.

Nấm Đầu Lâu thu hút sự chú ý bởi vẻ ngoài không giống nấm ăn được, tuy nhiên, nhầm lẫn với nấm Psilocybe vẫn là nguyên nhân gây ra các ca tử vong.

Biểu hiện nhận biết:

• Mũ nấm của loại này có đường kính từ 2 đến 4cm, có màu nâu, thường có vành nâu trắng và thường gặp trên gỗ mục.

7. Nấm độc Podostroma cornu-damae

Khởi nguồn từ châu Á, nấm san hô lửa chịu trách nhiệm cho các ca tử vong ở Nhật Bản và Hàn Quốc.

Nấm này có mũ chứa mycotoxin trichothecene, độc tố mạnh gây nên suy nội tạng nặng cho người ăn phải. Nguy cơ tử vong cao nếu các triệu chứng như đau bụng, rụng tóc, bong tróc da, tụt huyết áp, hoại tử gan, suy thận không được xử lý.

8. Lepidella nấm thuộc họ Amanta

Thuộc phân chi của amanitas, Nấm Lepidella gồm khoảng 1.000 loài và 9 loài trong số đó có khả năng sản sinh ra amatoxin, một chất độc tố.

Không nguy hiểm chết người như một số loại nấm độc khác, loài nấm Lepidellas cụ thể có khả năng gây tổn thương tới thận và gan. Loại nấm này cũng thường bị nhầm lẫn với các loại nấm ăn được, đặc biệt là nấm matsutake (Tùng Nhung).

Dấu hiệu nhận biết:

Kích cỡ to, mũ và phần cuống phình ra rõ ràng, và đôi khi có mùi như clo hoặc mùi hôi của thịt ôi.

Nấm tán giết ruồi – Amanita muscaria

Nấm Amanita muscaria, còn được biết tới với cái tên Nấm tán giết ruồi hoặc Fly agaric, thường được thấy trong nghệ thuật, các thiết kế trang trí sân vườn, và cả trong các game điện tử.

Nấm này tiết ra độc tố và chứa nhiều hợp chất sinh học hoạt tính, bao gồm cả chất độc. Ăn phải có thể gây ra các phản ứng từ ảo giác, mê sảng cho đến hôn mê và co giật.

Tuy không thực sự nguy hiểm đến mức gây tử vong như một số loại trong danh sách này, nhưng đã có báo cáo về nguy cơ tử vong sau khi tiêu thụ loại nấm này.

Nhận dạng:

Với mũ nấm đỏ rực hoặc màu cam kèm theo những đốm trắng giống mụn cóc, phần mang nấm trắng tinh khôi, nấm giết ruồi có thể đạt chiều cao lên tới 30cm và phát ra mùi dễ chịu.

Nấm ô tán trắng phiến xanh – Chlorophyllum molybdites

Nấm ô tán trắng phiến xanh không gây tử vong nhưng lại là loại nấm độc được ăn nhiều nhất ở Bắc Mỹ. Các chất trong nấm gây buồn nôn và có thể gây vấn đề tiêu hóa. Các triệu chứng khi ăn phải có thể bao gồm buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy, đôi khi kèm theo đau bụng.

Sau khi tiêu thụ nấm ô tán trắng phiến xanh, triệu chứng có thể gồm nôn mửa, buồn nôn, đau vùng bụng, cứng cơ và đi ngoài lỏng. Các triệu chứng này thường nhanh chóng xuất hiện sau khi ăn và sẽ giảm dần trong khoảng 2 đến 3 ngày.

Dấu hiệu phân biệt:

Khi còn nhỏ mũ nấm mang hình dáng bán cầu đặc trưng, màu vàng phai và phủ nhiều vảy màu nâu hoặc xám nhạt. Khi chín mũ nấm có thể mở rộng thành hình ô, màu sắc chuyển sang trắng, có vảy nâu mỏng và càng nhiều ở phía đỉnh.

11. Nấm thức thần – Psilocybe Pelliculosa

Nấm thức thần chứa chất độc tác động đến hệ thần kinh, gây ra các phản ứng như ảo giác, nhìn thấy hình ảnh biến dạng, cảm xúc không ổn định, dễ cáu kỉnh, chán ăn, v..v… Các hiệu ứng này có thể tồn tại từ vài giờ đến cả ngày.

Đặc điểm nhận dạng:

Mũ nấm nhỏ, có hình dạng tựa nón mở rộng, màu nâu khi ẩm và chuyển sắc vàng đa dạng khi khô đi.

Phần còn lại của thân nấm thường mảnh, có thể cao, với màu trắng ở phần gần mũ và chuyển sang màu nâu ở gốc. Thân nấm khi bị gãy đôi có thể thay đổi màu sắc thành tím xanh sau một thời gian.

12. Nấm phiến đen chân vàng – Yellow staining

Nấm phiến đen chân vàng mọc thành cụm ở các vùng cỏ và vườn, có hình thức tương tự nhiều loại nấm ăn được khác.

Nấm có mùi rất nổi bật, nhằm nhắc nhở về hóa chất khử trùng, i ốt hoặc dầu hỏa. Mùi nấm còn có thể trở nên đậm đà hơn khi chuẩn bị chế biến.

Những biểu hiện sau khi ăn nấm này bao gồm đau bụng, nôn mửa, và tiêu chảy xảy ra trong khoảng từ 30 phút đến 2 giờ sau. Đau đầu, chóng mặt, ra mồ hôi và buồn ngủ là những triệu chứng khác có thể xuất hiện nhưng không phổ biến.

Đặc điểm phát hiện:

• Mặt trên của nấm hiện màu trắng nhạt có pha vàng, viền của mũ nấm hướng xuống dưới. Phần cột nấm hiện màu trắng trong khi chân nấm lại mang màu vàng.

13. Inocybe rimosa – Nấm mũ khía nâu xám

Loại nấm nâu xám mũ khía, có độc tố là muscarine, được khám phá từ thập niên 1930, có nguồn gốc châu Âu và là nấm độc.

Nếu người tiêu dùng ăn phải, các dấu hiệu như đổ mồ hôi, khó thở, rít thở, mạch đập chậm, hôn mê và co giật sẽ hiện diện. Thông thường, triệu chứng biểu hiện gần lập tức sau khi ăn và người bệnh hồi phục sau 1-2 ngày. Cho đến hiện tại, tỉ lệ tử vong liên quan đến nấm này còn khá thấp.

Dấu hiệu nhận biết:

Mũ nấm có dạng hình nón hoặc chuông với đỉnh nhọn, và từ chóp của nấm có sợi tơ vàng nâu toả ra xung quanh. Khi nấm chín, các mép mũ sẽ bị rãnh sâu, tạo nên nhiều tia.