Nấm độc tán trắng – Mối hiểm họa chết chóc từ thiên nhiên

Ngày đăng: 04/03/2024

Nằm trong số các loài nấm nguy hiểm nhất hành tinh, Amanita verna, hay còn gọi là Nấm độc tán trắng, có hình dáng toàn bộ màu trắng và phổ biến tại các khu rừng mùa ẩm ướt. Giàu Chất xin giới thiệu thông tin quan trọng với mục đích giúp bạn nhận diện và tránh xa loại nấm nguy hiểm này.

Cái chết trắng – Nấm độc tán trắng là thế nào?

Nấm độc tán trắng
, còn được mệnh danh là nấm thiên thần mùa xuân hay nấm mũ trò lừa, thuộc chi Amanita, họ Amanitaceae và bộ Agaricales, là họ hàng của
Nấm mũ tử thần (Amanita phalloides)
. Cùng gia đình với các họ hàng, loại nấm basidiomycete này cũng hết sức độc hại và có khả năng gây tử vong.

• Chủng loại: Amanita verna.
• Dòng: Amanita.
• Nhóm: Amanitaceae.
• Danh mục: Agaricales.

Thuật ngữ “thiên thần tử vong” thường dùng để chỉ Amanita verna cùng với Amanita bisporigera và Amanita virosa, ba loại nấm đẹp đẽ nhưng chết chóc.

Môi trường sinh sống của Nấm độc tán trắng?

Môi trường tự nhiên của Nấm độc tán trắng là các khu rừng ở châu Âu vào mùa xuân, không giống như nhiều đối tác độc khác không hề xuất hiện ở Bắc Mỹ. Loại nấm này có mối quan hệ cộng sinh với rễ cây, thích hợp để phát triển cùng các loại cây thích rụng lá, cây lá kim và đặc biệt là cùng cây sồi.

Amanita verna lần đầu tiên được nhà nấm học người Pháp Jean Bulliard nhắc đến trong các tài liệu năm 1780, ban đầu được nghĩ là phổ biến dưới dạng Agaricus bulbosus. Ông Bulliard cảnh báo về nguy cơ nhầm lẫn giữa loại nấm này với nấm đồng có thể ăn được (Agaricus campestris). 

Từ “verna” trong tên gốc Latin của loài nấm này có nghĩa đen là “mùa xuân”. Và sau đó ba năm, Amanita verna được Jean-Baptiste Lamarck công nhận như một loài riêng biệt trong tác phẩm Encyclopédie Méthodique Botanique của mình.

Đặc trưng nổi bật của Nấm độc tán trắng

Nấm độc tán trắng nổi bật với màu trắng pure từ phần mũ cho đến cuống và bản thân nấm.

• Kích thước mũ: Mũ nấm có đường kính từ 45 – 65 mm, màu trắng, phần giữa thường hơi vàng. Mũ lúc mới phát triển hình bán cầu và sau đó dần mở rộng cho tới khi bằng phẳng. Bề mặt mũ Nấm độc tán trắng mịn màng và phản chiếu, có độ ẩm nhẹ nhưng khi khô lại rất nhanh, không có đường vân rõ. Cấu trúc thịt mũ trắng, có độ dày khoảng 3 – 5 mm ở phía giữa và hơi cứng cáp.
• Cấu trúc mang: Khi còn non, mang nấm không hề bị che phủ, có màu từ trắng đến trắng ngà. Chiều rộng của các mang này có thể đạt tới 6 mm, và hơi rộng ra ở phần cuối.

• Phiến nấm: Phiến đảm bảo bằng mép nhẵn, mép nấm trắng độc có viền mịn ở mép khi nấm còn non.
• Cán nấm: Cán có kích thước từ 7 – 13 mm về độ rộng và chiều dài là 85 – 105 mm. Trụ cán nấm màu trắng và hình dạng trụ tròn, trải qua từ đầy sau đó trở nên rỗng. Bề mặt nhẵn trơn và phủ một lớp vảy mảnh, gốc có u tròn mềm.
• Vòng cổ nấm: Vòng cổ mỏng như một tấm váy, chắc chắn, với các đường vân nhạt trên bề mặt của nó.
• Volva: Màu sắc trắng, có viền sáng màu, hình dạng màng và phát triển từ đỉnh của u cuống. Volva dài 25 – 30 mm, không chứa phiến phía trong.
• Bào tử nấm: Hình dáng bào tử của nấm này nhẵn và elip. Trong dung dịch KOH, bào tử này chuyển sang màu ở vàng.
• Hương và vị: Amanita verna ban đầu có mùi khá nhẹ, nhưng sau đó trở nên hơi gay, khó chịu. Mặc dù một số người cho rằng nấm này có mùi vị tốt, nhưng việc ăn thử nấm này có thể khiến bạn phải trả giá đắt về sức khỏe và tính mạng.

Nấm độc tán trắng là loài nấm nguy hiểm chết người

Độc tính

Amanita verna, hay còn gọi là nấm độc tán trắng, được biết đến như một trong số những nấm độc nhất trên thế giới, và nó liên quan đến các loại nấm khác cũng chết người có màu trắng tinh khiết. Nấm này, tương tự như nấm mũ tử thần, chứa alpha-amanitin, một chất độc mạnh có thể gây tử vong và suy gan nếu không được cấp cứu kịp thời.

Giáo sư danh dự John W. Rippon thuộc Đại học Chicago về Nấm y học chỉ ra rằng, alpha-amanitin gây hại bằng cách nhắm vào RNA polymerase, enzyme quan trọng trong gan. Điều này cuối cùng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống thần kinh trung ương và cả thận.

Dẫu cho nấm cũng chứa phallotoxin, thì các chất phallotoxin này lại không gây hại khi con người tiêu thụ vì khó được hấp thụ qua đường tiêu hóa.

Các triệu chứng và độc tính của nấm độc tán trắng tương tự như nấm mũ tử thần và cũng liên quan đến nhiều trường hợp ngộ độc nghiêm trọng và tử vong.

Triệu chứng

Trái ngược với nhiều chất độc từ nấm khác, Amanita verna không khiến người ăn phải nó có triệu chứng sớm. Các biểu hiện tiêu cực chỉ bắt đầu nổi lên từ 6 – 24 giờ sau khi nấm được tiêu thụ. Ban đầu chỉ là cảm giác bất an, sau đó tiếp tục bằng co giật và tiêu chảy. Các triệu chứng tạm thời giảm nhẹ vào ngày thứ ba, nhưng đây chỉ là hiệu ứng lừa đảo. Từ ngày thứ tư đến ngày thứ năm, enzym tăng cao đột ngột, gan và thận bắt đầu bị suy yếu nghiêm trọng. Các triệu chứng nghiêm trọng hơn bao gồm suy gan và suy thận do amatoxin, đòi hỏi phải có biện pháp can thiệp mạnh như ghép gan để cứu người bệnh khỏi nguy cơ tử vong.

Điều trị

Để xử lý trường hợp ngộ độc do nấm độc tán trắng, cần áp dụng các biện pháp khẩn cấp như gây nôn cơ học và đưa nạn nhân tới cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Các phương pháp điều trị thông thường bao gồm:

• Sử dụng than hoạt tính hoặc thực hiện rửa dạ dày.
• Bổ sung nước và điện giải.
• Ở những trường hợp nặng cần xem xét đến việc ghép gan.

Kết luận

Với diện mạo đẹp đẽ và màu trắng thuần khiết, nấm độc tán trắng, hay Amanita verna mang danh hiệu thiên thần báo tử. Sự hiện diện của chất độc alpha-amanitin trong nấm này gây hại lớn đến gan và thận, thậm chí có thể dẫn đến cái chết.

Mong rằng những thông tin được Giàu Chất chia sẻ ở trên có thể giúp bạn hiểu rõ và tránh xa loại nấm độc này.