Top 7 Nấm Dược Liệu: Những Sự Lựa Chọn Tốt Nhất Cho Sức Khỏe

Ngày đăng: 27/02/2024

Được tìm thấy trên Cao nguyên Himalaya với độ cao trên 3000m, Đông trùng hạ thảo Tây Tạng là sự kết hợp giữa côn trùng sâu bướm với nấm đông trùng hạ thảo.

Nhiều cố gắng của các nhà nghiên cứu Trung Quốc trong việc tạo ra môi trường nuôi cấy nhân tạo cho loại nấm này đều không thành công. Tuy nhiên, may mắn có một loại có khả năng nuôi trồng mang tính thương mại là đông trùng hạ thảo Cordyceps militaris.

Nấm Cordyceps militaris thuộc loại đông trùng thảo tự nhiên có giá trị sức khỏe cao, nằm trong số một trong hai loại nấm (bao gồm cả Cordyceps Sinensis) được đánh giá cao. 

Chúng tôi đã chuẩn bị một bài viết chi tiết để bạn có thể hiểu thêm về loại nấm đặc biệt này: Phân tích sự khác biệt giữa Cordyceps Sinensis và Cordyceps Militaris: Loại nào có nhiều lợi ích sức khỏe hơn?

Bạn nên sử dụng nấm đông trùng hạ thảo trong đời sống hằng ngày như thế nào?

Qua đường tiêu hóa là cách hiệu quả nhất để dùng đông trùng hạ thảo. Có thể áp dụng bằng cách phối hợp với trà, dùng trực tiếp, hoặc nấu chung với các món ăn.

Đối với người không có nhiều thời gian, các sản phẩm tiện dụng từ đông trùng hạ thảo đã được chế biến sẵn, như viên nang, nước uống hay trà túi lọc, là sự lựa chọn phù hợp.

2. Nấm hầu thủ

Hay còn gọi là Lion’s Mane Mushroom trong tiếng Anh, nấm hầu thủ sở hữu vẻ ngoài đẹp mắt với những sợi nấm hình bờm sư tử.

Điểm nổi bật về tác dụng của nấm hầu thủ: Gia tăng hoạt động và phục hồi tế bào não

Với nồng độ cao các hợp chất như beta-glucans cung cấp khả năng chống oxy hóa, điều chỉnh miễn dịch và bảo vệ tế bào thần kinh, nấm hầu thủ rất có giá trị.

Tác dụng của nấm hầu thủ trong việc cải thiện chức năng nhớ ở người cao tuổi đã được nghiên cứu cho thấy kết quả tốt trong việc hỗ trợ não bộ so với nhóm không sử dụng nấm [6].

Ghi chép lịch sử về lợi ích của nấm hầu thủ đối với sức khỏe

Loại nấm này đã được dùng như một bài thuốc trong Đông y Trung Hoa nhằm điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan đến stress và suy nhược thể chất.

Tại Nhật Bản, nấm hầu thủ được biết đến dưới cái tên Yamabushitake, phản ánh việc sử dụng của các nhà sư Shugendō trong việc tập trung tinh thần khi thiền định. 

Ở Mỹ, Canada, và nước Úc trước khi bị thuộc địa hóa, người bản xứ cũng đã biết đến việc sử dụng Lion’s Mane như một loại dược phẩm và thực phẩm, giúp cải thiện khả năng nhận thức.

Bạn có thể dùng nấm hầu thủ theo cách nào?

Sau khi thu hoạch, nấm hầu thủ thường được sấy khô

Sau khi phơi khô và xay thành bột mịn, linh chi có thể được tiêu thụ cùng với nước ép trái cây hoặc bổ sung vào thức ăn hằng ngày.

3. Nấm dược liệu Linh Chi

Ích lợi chính về y học của Linh Chi: Tăng cường hỗ trợ giấc ngủ và cải thiện hệ miễn dịch.

Nấm Linh Chi chứa polysaccharide giúp cải thiện hệ thống miễn dịch một cách hiệu quả. Không chỉ vậy, chúng còn góp phần cải thiện khả năng ngủ ngon, giảm căng thẳng và tình trạng bồn chồn không yên.

Một nghiên cứu chỉ ra rằng Linh Chi có thể giảm thiểu các vấn đề tiết niệu như tiểu khó thường gặp ở nam giới [7]. Hơn nữa, với độ lành tính của mình, nấm Linh Chi cũng có thể dùng cùng một số loại thuốc điều trị ung thư [8].

Tài liệu lịch sử ghi chép về công dụng của Linh Chi đối với sức khỏe

Linh Chi từng được nhắc đến trong các tài liệu y học cổ đại 2000 năm trước. Điều đặc biệt là các nhà tu hành Đạo giáo của Trung Quốc từng ghi lại việc sử dụng nấm này giúp tăng cường sự tĩnh tâm và hỗ trợ việc thiền định.

Hoàng gia Trung Quốc xưa kia đã dùng Linh Chi như một phương pháp để gia tăng tuổi thọ và trân trọng loại “thượng phẩm thảo mộc” này. Nấm được xem là có khả năng hỗ trợ sức khỏe, chống lão hóa và giảm mệt mỏi cho cơ thể [9].

Phương pháp tốt nhất để hòa nhập Linh Chi vào đời sống hàng ngày

Có các cách sử dụng Linh Chi như sau:

• Sắc để uống mỗi ngày – Đặt khoảng 10g Linh Chi thái lát vào 1 lít nước, sau đó đun ở lửa nhỏ khoảng 15 phút hoặc cho đến khi nước có màu trong suốt, không còn vị đắng.
• Ngâm rượu –Lấy 240g Linh Chi ngâm cùng 5 lít rượu 40 độ. Khoảng 30 ngày sau có thể dùng được.
• Chế biến thành món ăn – đôi khi Linh Chi cũng được dùng như nguyên liệu chính trong các món ăn chính như hầm gà, súp, hoặc làm cháo hạt sen.
• Kết hợp với mật ong – Cho khoảng 10g Linh Chi vào 1 lít nước và đun ở lửa nhỏ trong 15 phút. Lấy nước, để nguội và thêm vào 3 – 4 muỗng cà phê mật ong, khuấy đều và dùng được.

4. Nấm Dược liệu Chaga

Ưu điểm y học của Nấm Chaga:

Tối ưu hóa tiêu hóa và làm đẹp nhan sắc

Người ta đã tiến hành nghiên cứu về nấm chaga với mong muốn áp dụng nó trong việc điều trị các vấn đề liên quan đến dạ dày và làn da. Nấm chaga là loại nấm thảo dược được biết đến qua hơn 200 nghiên cứu tiền lâm sàng trên tế bào và động vật, cho thấy nhiều hiệu quả tích cực về sức khỏe như tác dụng chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ hệ tiêu hóa và miễn dịch, cùng khả năng chống lại vi khuẩn [10].

Tiểu sử lịch sử nấm linh chi với sức khỏe con người

Nấm Chaga, còn được biết đến với tên khoa học là Inonotus Obliquus, phổ biến trên thân cây bạch dương ở các khu rừng thuộc Nga, Hàn Quốc, Mỹ, Alaska,… với bề mặt gồ ghề, màu đen sẫm.

Các bản ghi chép sơ khai về nấm chaga cho thấy lợi ích chữa bệnh của nó, bắt nguồn từ Nga vào khoảng thế kỷ 16, nơi nó được dùng như trà để tăng cường khí huyết cho dạ dày. 

Kể từ năm 1966, công chúng biết đến chaga nhiều hơn qua tác phẩm “Le Pavillon des cancéreux” của Alexander Solzhenitsyn. Các cộng đồng bản địa trên toàn cầu vẫn duy trì việc dùng chaga cho nhiều công dụng tăng cường sức khỏe.

Quá trình phát triển của nấm Chaga là yếu tố quan trọng cho lợi ích sức khỏe

Bởi vì Chaga mọc chủ yếu trên bạch dương và cơ bản được tạo thành từ sợi gỗ hơn là sợi nấm, nó tích tụ nhiều hợp chất thảo dược từ cây như betulin và axit betulinic. Lớp phủ màu đen bên ngoài nấm này rất giàu hắc tố, có thể mang lại lợi ích cho làn da. 

Phương pháp tối ưu để áp dụng nấm Chaga trong đời sống thường nhật

Có một số cách sử dụng nấm Chaga như sau:

• Chế biến nấm Chaga thành thức uống.
• Tán mịn rồi pha trà để uống.
• Ngâm với rượu – Tỷ lệ: 0.5 kg nấm cho 7 – 8 lít rượu. Ngâm trong khoảng 2 – 3 tháng là có thể dùng được.

5. Nấm vân chi – Nấm đuôi gà tây

Chức năng chính trong điều trị của nấm đuôi gà tây: Củng cố hệ miễn dịch

Nấm đuôi gà tây có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch thông qua việc thúc đẩy sản xuất cytokine, đây là nhóm protein và peptit dễ hòa tan có chức năng điều tiết hệ miễn dịch.

Được biết đến với khả năng hỗ trợ miễn dịch, Polysaccharide liên kết với protein (PBP) từ nấm vân chi là đối tượng của nhiều nghiên cứu. Các PBP có khả năng củng cố cel T và các tế bào miễn dịch khác, đặc biệt khi kết hợp với các loại thảo dược khác. Nấm đuôi gà tây cũng là loại nấm dược liệu an toàn, có tác dụng trong việc cải thiện sức khỏe tổng thể [11, 12].

Lịch sử ghi nhận những công dụng của nấm đuôi gà tây làm dược liệu

Tên gọi Trametes Versicolor hay nấm vân chi, xuất hiện rộng rãi trên khắp thế giới, bắt nguồn từ bộ lông đuôi gà tây mà các vòng màu nâu và rám nắng trên thân nấm tạo nên. Nấm này đã được sử dụng trong Y học truyền thống Trung Quốc để tăng cường tiêu hóa, sức khỏe của phổi và cân bằng nội tiết. Trong y học Nhật Bản và Trung Quốc, beta-glucan dồi dào từ nấm vân chi đã được dùng để tăng cường hệ miễn dịch.

Một số phương pháp tiêu biểu để áp dụng nấm đuôi gà tây vào đời sống thường nhật

Dưới đây là một số cách bạn có thể thử nghiệm với nấm vân chi:

• Nấm vân chi nấu nước – Đem khoảng 20 – 30g sợi nấm vân chi cho vào 2 lít nước rồi nấu nhỏ lửa khoảng 30 – 40 phút để sử dụng.
• Nấm vân chi giã thành bột – Bạn có thể lấy 2 – 3 gram bột nấm, hòa lẫn với nước nóng và để 5 phút trước khi dùng.
• Pha trà từ nấm vân chi – Cắt nấm thành lát mỏng, cho vào bình thủy tinh cùng với nước sôi và hãm khoảng 1 tiếng là có thể thưởng thức.

6. Nấm Shiitake – Nấm hương đặc trưng của Nhật Bản

Chức năng dược liệu nổi bật của nấm Shiitake: Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Nấm đông cô hay nấm hương nổi tiếng với lợi ích cho hệ miễn dịch và chức năng gan, đồng thời hỗ trợ tim mạch. Lentinan, một Polysaccharide trong nấm đông cô, có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch. Eritadenine, hợp chất trong nấm hương, có thể giữ mức cholesterol trong khoảng lành mạnh. Vị thơm ngon của nấm đông cô, cùng lượng vitamin B cao, giúp điều tiết đường huyết và phản ứng viêm nhiễm tốt.

Nấm hương đông cô đã được chứng minh có thể tăng nồng độ của igA, một kháng thể trong hệ thống miễn dịch, và có thể giảm Protein phản ứng C (CRP), chỉ số máu chỉ ra việc viêm nhiễm trong cơ thể.

Loại nấm dược liệu Shiitake được biết đến nhiều nhất trên khắp thế giới và đã trở thành nguồn thực phẩm quen thuộc tại các nước châu Á trong nhiều thế hệ.

Tại Trung Quốc, người ta gọi shiitake là Xiang gu (香菇) – tức là “nấm có mùi thơm”. Vào thời nhà Minh, nấm Shiitake được xem như “dược phẩm quý của sự sống”.

Ở Nhật Bản, nấm Shiitake đã được canh tác từ bao đời nay và có tên gọi bắt nguồn từ loài cây shii mà chúng thường mọc lên. 

Trong Y học truyền thống Trung Quốc, nấm Shiitake từ xa xưa đã được sử dụng không chỉ làm thực phẩm mà còn là thành phần bổ sung, với niềm tin rằng nó có thể hỗ trợ hệ thống tuần hoàn *.

Cách dùng nấm shiitake trong sinh hoạt thường nhật

Trong bếp ăn, nấm hương thường xuyên được dùng để chế biến nhiều món như canh, súp hay các món xào, luộc…

7. Nấm Maitake – Kích thích vũ đạo

Khả năng chính của nấm Maitake: Hỗ trợ duy trì áp huyết và cải thiện hệ miễn dịch

Các nhà khoa học đã xác định rằng loại nấm dược liệu này có thể ngăn chặn các vấn đề liên quan đến huyết áp, lượng đường huyết, insulin, các dấu hiệu huyết thanh và lipid gan, cholesterol, triglyceride, phospholipid. Đồng thời, nó còn có ích trong việc giảm cân và hạn chế tác dụng phụ của quá trình hóa trị.

Công dụng từ quá khứ của nấm dược liệu Maitake

Nấm Maitake thường được biết đến với cái tên nấm khiêu vũ hoặc Dancing Mushroom bằng tiếng Anh. Loại nấm này phát triển dồi dào trong các khu rừng rụng lá của Bắc Mỹ và Nhật Bản. 

Trở nên nổi danh từ những năm 1990, Maitake được Tiến sĩ Hiroaki Nanba – một dược học gia tại Đại học Dược Kobe, Nhật Bản – nghiên cứu và cô lập nhiều thành phần Polysaccharide, trong đó có các thành phần rất mạnh về điều hòa miễn dịch.

Phương pháp tuyệt vời nhất để tiêu thụ nấm Maitake

Nấm Maitake đảm nhận vị trí quan trọng trong nền ẩm thực Nhật Bản, chủ yếu được chế biến qua quá trình nấu chín và có nhiều phương thức để biến chúng thành các bữa ăn hấp dẫn như:

• Cháo nấm Maitake
• Món chay với nấm Maitake
• Nấm Maitake nướng cùng bơ và mật ong 

---

1. Chen, S., Li, Z., Krochmal, R., Abrazado, M., Kim, W., & Cooper, CB (2010). Ảnh hưởng của CS-4® (cordyceps sinensis) tới khả năng tập luyện của người lớn tuổi khỏe mạnh. https://doi.org/10.1089/acm.2009.0226

2. Yi, X., Xi-zhen, H. & Jia-shi, Z. Thử nghiệm lâm sàng kiểm chứng mù đôi giả dược ngẫu nhiên và đánh giá về Cordyceps sinensis (Cs-4) trong cải thiện sức chịu đựng và hệ hô hấp của người cao tuổi khỏe mạnh. https://doi.org/10.1007/BF02836405

3. Jiraungkoorskul, K., & Jiraungkoorskul, W. (2016). Review về phương pháp tự nhiên bằng nấm y học, Ophiocordyceps Sinensis, trong điều trị chứng rối loạn chức năng tình dục. Tạp chí đánh giá Ấn Độ, 10 (19), 1–5. https://doi.org/10.4103/0973-7847.176566

4. Li, Y., Xue,

Trong công trình nghiên cứu của WJ và cộng sự (2009), đã thảo luận về việc áp dụng Cordyceps sinensis vào điều trị ức chế miễn dịch khi ghép thận. Thông tin chi tiết có thể tham khảo tại đường link https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2009.02.085.

Năm 2019, Sun và đồng nghiệp đã chứng minh Cordyceps militaris có khả năng cải thiện bệnh thận mãn tính qua việc tác động tới đường truyền tín hiệu oxy hóa khử TLR4/NF- κ B. Tìm hiểu thêm tại https://doi.org/10.1155/2019/7850863.

Spelman, Sutherland, và Bagade (2017) đã nghiên cứu về hoạt động thần kinh của nấm Bờm sư tử (hericium erinaceus). Kết quả được mô tả chi tiết trong Tạp chí Y học Phục hồi, 6(1), trang 19–26. Đọc thêm tại link sau: https://doi.org/10.14200/jrm.2017.6.0108.

Trong luận văn của Noguchi và các cộng sự năm 2008, một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên đã được thực hiện để đánh giá tác động của chiết xuất ethanol từ nấm linh chi đối với nam giới gặp vấn đề về đường tiết niệu dưới. Kết quả được công bố trên Tạp chí Nam khoa Châu Á, 10 (5), trang 777–785 và có thể truy cập qua https://doi.org/10.1111/j.1745-7262.2008.00361.x.

Lam và các đồng nghiệp (2020) cung cấp cái nhìn tổng quan về tương tác giữa thảo mộc và thuốc khi sử dụng nấm dược liệu Linh chi và Vân chi kết hợp với thuốc điều trị ung thư. Chi tiết xem trong bài viết của Thuốc bắc, số 15, trang 75, link: https://doi.org/10.1186/s13020-020-00356-4.

Graff (2006) trong bản tiêu chuẩn của American Herbal Pharmacopoeia đã soạn thảo các hướng dẫn về phân tích, kiểm soát chất lượng, và thành phần điều trị của nấm Reishi (Ganoderma lucidum). Nguồn thông tin này có thể truy cập vào ngày 1 tháng 11 năm 2021, tại địa chỉ http://www.medicinacomplementar.com.br/biblioteca/pdfs/Fitoterapia/fi-0405.pdf.

MediLexicon quốc tế không rõ ngày cung cấp thông tin về lợi ích, mẹo sử dụng và rủi ro khi sử dụng nấm chaga. Cập nhật từ Tin Tức Y Tế Hôm Nay, có thể tham khảo chi tiết tại link https://www.medicalnewstoday.com/articles/318527#Nine-potential-benefits vào ngày 2 tháng 11 năm 2021.

Bài viết năm 2020 của Lam, cùng các đồng nghiệp, đã nêu rõ về sự tương tác giữa thảo mộc và thuốc, với trọng tâm vào nấm Linh chi và Vân chi, cũng như cảnh báo những tác dụng độc hại đối với tế bào khi dùng chung với thuốc chống ung thư. Chi tiết được đặc tả trong Thuốc bắc, số 15, trang 75. Link nghiên cứu https://doi.org/10.1186/s13020-020-00356-4.

Cuối cùng, trong công trình của Chen và các cộng sự vào năm 2010, một chiết xuất từ nấm Maitake (Grifola frondosa) đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc gây rụng trứng ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang, cả như là liệu pháp đơn lẻ và kết hợp sau khi clomiphene citrate dòng đầu tiên không hiệu quả. Xem thêm trong Tạp chí y học thay thế và bổ sung (New York, NY), 16(12), trang 1295–1299 qua đường link https://doi.org/10.1089/acm.2009.0696.

Đánh giá dinh-duong